Economische context: stabiliteit en voorspelbaarheid
Ondernemers ervaren hoge regeldruk, een daling van het aantal buitenlandse vestigingen en teruglopende expats. Bedrijven verlaten de regio of stellen investeringen uit. Uit een recent ondernemersonderzoek (n=5000) komt onvrede naar voren over betrouwbaarheid en stabiliteit van beleid. “Polarisatie is slecht voor innovatie. Rust in beleid is groeibeleid,” klonk het in de zaal.

Ook de politieke gasten spraken over vertrouwen en voorspelbaarheid. “Ondernemers verkiezen voorspelbaarheid boven subsidie,” aldus een kandidaat-Kamerlid. “Vandaag duidelijkheid is morgen investering.” Een ander vatte het scherper samen: “De overheid moet keuzes maken én ze volhouden.”

Nota Ruimte: koers op schaarse meters
De terugkeer van de Nota Ruimte wordt door veel aanwezigen gezien als kans: bescherm bedrijventerreinen, borg ruimte voor hoofd- en maakactiviteiten, en compenseer verlies van bedrijfsruimte elders als er toch woningbouw komt. “Bescherm bedrijventerreinen en compenseer verlies: simpel principe, groot effect.”

In Amsterdam is de druk op ruimte ongezond hoog. Kees Noorman (ORAM) wees daar eerder al op: “In Amsterdam is de beschikbare bedrijfsruimte schaars,  ongezond schaars.”

Claire Martens-America (VVD) sloot zich daarbij aan: “Voorkom een laptop-economie: houd maakruimte in de stad.” Diederik Boomsma (JA21) vulde aan: “Bescherm milieuruimte en bedrijfsruimte juridisch, niet alleen in praatplaten.”

Netcongestie en vergunningen: de rem op verduurzaming
Een breed gedeelde frustratie: bedrijven willen verduurzamen, maar lopen vast op netcongestie, ontbrekende infrastructuur en lange doorlooptijden. “Bedrijven willen vergroenen, maar het net zegt: vol,” zei Harmen Krul (CDA). Zijn oproep was helder: “Zonder snelle netaansluitingen is elke ambitie papier.”

Ook Christine Govaert (BBB) benadrukte uitvoeringskracht: “Stop met praten over richting — lever uitvoering.”

Geen probleem. Hier gaat het verder — naadloos aansluitend bij waar we waren gebleven.

________________________________________

Tata Steel en strategische ketens
Rond Tata Steel klonk opluchting over een stap voorwaarts in afspraken. Sprekers benadrukten dat het bedrijf – los van actuele discussies – een knooppunt vormt in de energietransitie en een anker in industriële waardeketens in de regio. “Tata is meer dan één bedrijf; het is een knooppunt in de energietransitie,” werd gezegd. Ook klonk de oproep: “Duidelijkheid rond Tata geeft de hele keten lucht.”

Panel en politiek: eerste stelling
De eerste stelling richting landelijke en lokale politiek luidde:
“Schaf nationale en regionale koppen op Europese klimaat- en kostenkaders af.”
Voorstanders wezen op het belang van een gelijk speelveld: “Het klimaat wint niets als je industrie verjaagt en uitstoot verplaatst.” Anderen riepen juist op tot realisme en uitvoerbaarheid: “Ambitie blijft; tempo volgt randvoorwaarden: net, betaalbare stroom, waterstof, mensen.” De kern van het compromis werd samengevat als: Europees als het kan, nationaal alleen waar nodig en voorspelbaar, met oog voor haalbaarheid en betaalbaarheid.

Ruimte voor bedrijven: keuzes durven maken
De spanning tussen woningbouw en bedrijvigheid kwam scherp naar voren. “Niet elk terrein is voor woningen. Zeg dat hardop en regel het juridisch,” klonk het. Rob Hofland (D66 Amsterdam) benadrukte de balans: “De stad heeft wonen én werken nodig; kies niet tussen de twee.” Lian Heinhuis (PvdA Amsterdam) vulde aan: “Woningbouw mag de haven niet wurgen, maar zonder woningen vertrekken je werknemers.” Ook Ingrid de Sain (BBB Noord-Holland) wees op de risico’s van te ver doorschieten: “Zet je woningen op een bedrijventerrein, dan krijg je de bedrijven nooit meer terug.” Rogier Havelaar (CDA Amsterdam) bracht de toon terug naar bestuurlijke moed: “Luister consequent, maar durf te besluiten.”

Regelgeving: stapelen is verstikkend
Naast Europese en nationale regels leggen regio en stad extra lagen op. Vanuit de zaal kwam de roep om harmonisatie: “Lokale ‘koppen’ op Europese regels maken het speelveld scheef.”

Een ondernemer verwoordde het praktisch: “Draai niet halverwege aan de knoppen als bedrijven al investeren.” De politieke reactie: “Randvoorwaarden leveren is geen luxe, het is kerntaak.”

Arbeidsmarkt & onderwijs
De arbeidsmarkt werd vaak genoemd, maar bleef onderbelicht. Een ondernemer zei: “Zonder vakmensen geen transitie. Onderwijs is het nieuwe vestigingsklimaat.”

Meerdere politici onderschreven dat: “Investeer in mbo/hbo-techniek — dat rendeert elke dag opnieuw.”

Wonen-werken: de balans kantelt
Het spanningsveld tussen wonen en werken bleef terugkomen. “Behoud van maakruimte is een woonopgave, want zonder banen geen betaalbaar wonen,” zei een ondernemer treffend.

De zaal was het erover eens dat wonen en werken slim gecombineerd moeten worden, maar ook dat grenzen nodig zijn: “Wonen en werken combineren waar het kan, scheiden waar het moet en leg dat vast.”

Haven als strategisch anker
De Amsterdamse haven werd meermaals genoemd als bron van trots én zorg. “De haven is een ankerpunt: minder fossiel, meer waterstof en circulair,” zei Imane Nadif (GroenLinks).

Daan Wijnants (VVD Amsterdam) legde de nadruk op realisme: “Doelen halen door fabrieken te verliezen is papieren winst en echte schade.”
Vanuit de zaal klonk waardering voor de lange lijn: “We koesteren 750 jaar haven en maken nu keuzes voor de volgende 750.”

Prioriteit: waterstof & infrastructuur
Over het aansluiten van het Noordzeekanaalgebied op het landelijke waterstofnet waren de meningen verdeeld. Voorstanders zeiden: “Sluit het Noordzeekanaalgebied aan: infrastructuur bouwen vóór de vraag.”

Anderen benadrukten nuchterheid: “Waterstof is nodig voor hoge temperaturen en de vloot, maar de ketenverliezen zijn reëel.”
En een derde stem bracht nuance: “Blauwe waterstof kan brugtijd kopen; elektrificatie en kernenergie blijven nodig.”

Keuzes maken (en volhouden)
“Alles tegelijk” past niet binnen schaarse meters. “Alles kán niet tegelijk. Prioriteren is óók industriebeleid,” werd gezegd.

Een politicus vatte de bestuurlijke opgave samen: “Stabiliteit is geen slogan maar een meerjarenbesluit met budget.”

Of in de woorden van een ander: “Kies voor industrie waar het logisch is, en durf dat ook uit te spreken.”

Politieke pitches: haven 2050
De visies liepen uiteen, maar de toon was constructief. Volt-kandidaat Roel Yska benadrukte: “Zeehavens zijn cruciaal voor Nederland en Europa, maar daar horen ook harde keuzes bij.”

Willemijn Stoffels (Partij voor de Dieren) plaatste kanttekeningen: “Het is een nicheproduct voor bepaalde industrieën, geen totaaloplossing.”
En een ander Kamerlid vatte de spanning samen: “Ambitie blijft; tempo volgt randvoorwaarden.”

Bestuur, stabiliteit en economisch klimaat
Over de noodzaak van bestuurlijke rust was brede overeenstemming. “Investeerders kiezen voor rust in beleid, niet voor wisselende knoppen,” klonk het. Of, scherper: “Randvoorwaarden leveren is kerntaak: stroom, net, vergunningen, talent.”

Slotreflectie vanuit MKB
Achmed Baadoud (MKB Amsterdam) sloot af met een oproep: “Werk niet alleen tijdens verkiezingen, maar ook daarna samen aan een sterk vestigingsklimaat, dat heeft alle aandacht nodig.” Zijn boodschap vatte de avond samen: niet óf wonen óf werken, maar én-én. De stad heeft beide nodig en bovenal bestuur dat luistert, weegt en durft te besluiten.