Op veel plekken in het elektriciteitsnet is weliswaar alle transportcapaciteit contractueel vergeven, maar in praktijk maken afnemers zelden gebruik van de volledige door hen gecontracteerde transportcapaciteit. In het contract met de netbeheerder (de ATO) moeten afnemers de transportcapaciteit contracteren die hoort bij de piek die zij maximaal verbruiken. In praktijk gebruiken afnemers deze piek slechts incidenteel en in de regel gebruiken afnemers hun piek niet allemaal tegelijk. De netcapaciteit is daarom alleen op specifieke (piek)momenten daadwerkelijk feitelijk/technisch ontoereikend. Dit betekent dat er buiten deze ‘piekmomenten’ ruimte is om partijen (die helemaal geen transportcapaciteit of geen extra transportcapaciteit kunnen krijgen) gebruik te laten maken van transportcapaciteit op het net die op die momenten feitelijk beschikbaar is.

Je kunt je afvragen waarom de netbeheerders dit optimale gebruik dan niet gewoon mogelijk maken? Netbeheerder kunnen dat echter niet zomaar doen, omdat zij zich moeten houden aan de regels uit de Elektriciteitsnet 1998 en de onderliggende technische codes. Op 28 juni 2023 heeft de Autoriteit Consument en Markt (ACM) bekend gemaakt dat twee mogelijkheden in de technisch codes (in de Netcode elektriciteit en de Tarievencode elektriciteit) worden opgenomen om het bestaande elektriciteitsnet efficiënter te kunnen gebruiken, dit zijn:

1. afnemers kunnen in (dreigende) congestiegebieden op vrijwillige basis een ATO met flexibele transportrechten (ook wel non-firm transportrechten genoemd) krijgen. Flexibele transportrechten geven het recht om transportcapaciteit bijvoorbeeld alleen buiten de piekuren te gebruiken.
2. Netbeheerders kunnen in (dreigende) congestiegebieden met de zogenaamde use-it-or-lose it (UIOLI) bevoegdheid ongebruikte ‘gereserveerde’ capaciteit vrijmaken voor andere (potentiële) afnemers. Wanneer dat precies kan en wat de spelregels daarvoor zijn, leggen we uit in het blog. Essentiële voorzieningen met het oog op de nationale veiligheid en het goed functioneren van maatschappelijke voorzieningen, zoals de drinkwatervoorziening, worden uitgezonderd van toepassing van UIOLI.

De ACM verwacht de wijziging met betrekking tot de flexibele transportrechten in Q4 van 2023 in de Netcode Elektriciteit neer te leggen, en in augustus 2023 een ontwerpbesluit te publiceren waarin UIOLI mogelijk wordt gemaakt. Voordat de codes zijn gewijzigd, zal de ACM wel al toestaan dat contracten met flexibele transportrechten worden gesloten en UIOLI wordt toegepast, mits daarover vooraf overleg heeft plaatsgevonden met de ACM.

Flexibele transportrechten en UIOLI kunnen ook oplossingen zijn die het zogenaamde Congestieloket van de gemeente Amsterdam aandraagt. Het Congestieloket, waarover de gemeente Amsterdam op 12 juli 2023 een bericht heeft geplaatst op haar website, kijkt naar tijdelijke alternatieve oplossingen, en probeert ondernemers die last hebben van netcongestie te helpen, en op z’n minst een duwtje in de juiste richting te geven.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het Energy, Industry & Renewables-team van Van Doorne, ORAM of TET Amsterdam.