Met bijna 100 professionals, experts en ondernemers bezoeken we het Science Park in Amsterdam. We zijn te gast bij SkyTree, de Nederlandse scale-up die DAC-units (Direct Air Capture) voor het afvangen van CO2 uit de lucht, ontwikkelt. Rob van Straten, CEO van SkyTree legt in zijn welkomstwoord uit tegen welke uitdagingen hij aanloopt bij de groei van zijn onderneming: ‘Wij leveren machines die CO2 direct op locatie uit de lucht opvangen. Doordat de technologie nog in de kinderschoenen staat, is de ontwikkeling afhankelijk van subsidies. Maar voor de echte implementatie, het scale-up gedeelte, zijn investeringen uit fondsen nodig.’

Investeringsklimaat en netwerk
Erik Versnel, directeur Rabobank Amsterdam, neemt het woord om aan te stippen dat niet alleen geld belangrijk is voor het investeringsklimaat, maar dat het gaat om een mix van financiering, kennis en netwerk. Erik is tevens lid van de raad van advies van TET om als casepartner het bedrijfsleven te ondersteunen. Hij weet als coöperatieve bankier hoe belangrijk de kennis gedreven start- en scale-ups zijn voor de energietransitie van Nederland.

Rabobank is samen met Gemeente Amsterdam, Universiteit van Amsterdam en Vrije Universiteit aandeelhouder van Matrix ONE, het nieuwste en zeer duurzame gebouw van het Matrix Innovation Center waar het event plaatsvond. Matrix ONE biedt kantoor en labruimtes voor kennis gedreven start en scale ups en is belangrijk voor de valorisatie van kennis naar ondernemerschap. Het investeren in ecosystemen is een van de voorbeelden, naast natuurlijk financiering, hoe Rabobank als coöperatieve bank innovatie stimuleert

Samenspel tussen markt en overheid
Maar wat betekent dat nou in de praktijk? We zoomen in op de casestudy van Aramis, het publiek-privaat CO2-transportproject dat CO2-opslag in lege gasvelden onder de Noordzee mogelijk maakt. Annemarie Manger, programmadirecteur van Aramis en Niels Muller van PwC gingen met elkaar in gesprek over het project: wat zijn de uitdagingen? Wat is er anders dan bij het Porthos-project? Welke rol speelt de overheid in een dergelijk project?

Nederland heeft een sterke positie om met Carbon Capture, Use and Storage (CCUS) een voortrekkersrol te nemen in Europa. De Noordzee biedt kansen voor de opslag van CO2 in lege gasvelden. Het Aramis-project, een samenwerking tussen TotalEnergies, Shell, EBN (Energie Beheer Nederland) en Gasunie, heeft als doel 22 miljoen ton CO2 per jaar op te slaan. Dat is ongeveer een derde van de huidige Nederlandse industriële emissies.

Aramis is een ‘Open access’-systeem, waar alle gasvelden op aangesloten kunnen worden en CO2-opslag kunnen aanbieden aan de uitstotende industriepartijen. Op termijn kan er ook CO2 opgeslagen worden uit België, Frankrijk en Duitsland. Het doel is om in 2028 het project gereed te hebben, op tijd voor de energiedoelstellingen van Europa, met een levensduur van ten minste 15 jaar.

Naar aanleiding van een recent rapport van de Algemene Rekenkamer over CCS en het Porthos-project, waar alleen publieke partijen aandeelhouder zijn, vraagt Niels zich af of een fluctuerende CO2-prijs het project niet in gevaar brengt. Bij Porthos werden gefixeerde contracten afgesloten waardoor er werd uitgegaan van een break-even op €106 per ton CO2. Als de prijs naar bijvoorbeeld €200 stijgt, dan levert dat geen baten op voor de aandeelhouders, oftewel de overheid.

Volgens Annemarie pakt Aramis de businesscase wel anders aan. De publieke en private partijen achter het transportproject fixeren de prijzen nog niet. De businesscase is gebaseerd op de daadwerkelijke kosten met daarop een geringe marge. Het nadeel hiervan is dat er geen zekerheid is rond de tarieven, wat de aanvraag door deelnemers voor SDE++-subsidie weer bemoeilijkt. De overheid lijkt er voor open te staan om deze onzekerheid voor de industrie te gaan verminderen, maar weet nog niet op welke manier.

Dat het project van essentieel belang is voor Europa, wordt bestempeld door de PCI (Projects of Common Interest)-status die is toegewezen. De gemeenschappelijke belangen met die van de overheid zijn dan ook groter dan de klimaatwinst. Annemarie: ‘Het gaat ook om het behouden van de Nederlandse industrie. We zien de laatste weken al hoe grimmig de situatie is met thema’s rond een dreigend gebrek aan stabiel beleid rond bijvoorbeeld kennismigranten maar ook voor vergunningsprocedures en overheidssteun aan het klimaat. Als buitenlandse aandeelhouders – en dit zeg ik uit ervaring – naar Nederland kijken, dan vinden ze het soms best nog een vreemd land.’

Niels beaamt dat: ‘Nederland heeft als enige land in Europa een nationale CO2-heffing, die bovenop de EU ETS-prijs komt. En we hebben afwijkende netwerktarieven en vrijstellingen in onze elektriciteitsprijs. Hierdoor zijn de nettoprijzen in België, Frankrijk en Duitsland substantieel lager dan in Nederland. Met CCS heeft Nederland wel een troef in handen, die nodig is om de industrie hier te houden.’

Na een korte break werd de groep opgesplitst in drie workshops, hierin is zoveel interessante informatie opgehaald, dat we deze separaat gaan delen op de TET LinkedIn, dus houd ons LinkedIn kanaal in de gaten.

De derde helft
Tijdens de borrel wordt er nog druk nagepraat. De algehele conclusie is dat er in Nederland veel kansen zijn voor startups. We tellen per inwoner twee keer zoveel startups als in bijvoorbeeld de VS. Maar wat betreft scale-ups is dat in diezelfde vergelijking bijna de helft. De reden hiervoor? Geen grote, gespecialiseerde fondsen in Nederland? De overheid die te weinig in scale-ups investeert? Er werd in ieder geval heftig over gediscussieerd. Ook praten we verder over wat we gaan doen met de innovatieagenda die we met Giantleapers hebben opgehaald en de actielijst van bedrijven en onderwijs om te kunnen investeren in human capital.

Bekijk de video voor een impressie van de dag.