Planbureau voor de Leefomgeving: Maak strategische ruimte reserveringen voor circulaire bedrijvigheid in havens en industriegebieden
Overheden moeten ruimte reserveren voor circulariteit, provincies en gemeenten moeten zuinig zijn op havens en bedrijventerreinen, aldus Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in hun rapport ‘Ruimte voor circulaire economie’ dat onlangs verscheen. In dit rapport verkent PBL de implicaties voor de vraag naar en inrichting van de ruimte bij een volledig circulaire economie met behulp van vier scenario’s voor 2050.
In deze scenario’s vraagt de circulaire economie tot 40% meer ruimte dan de huidige economie.
Dan gaat het om activiteiten als bouw, afvalrecycling, grondstofverwerking en de benodigde transportinfrastructuur die veel (milieu)ruimte nodig hebben en op locaties moeten liggen die goed bereikbaar zijn voor vrachtwagens en schepen, maar ook binnenstedelijke activiteiten als opslag, reparatie en deeleconomie. Daarnaast spreekt het rapport over het zgn. ‘dubbele ruimtegebruik’: een extra vraag naar ruimte in de overgangsfase van een lineaire naar een volledig circulaire economie. “Lineaire activiteiten die worden afgebouwd, bestaan nog voor een lange periode en overlappen deels met de opbouw van nieuwe circulaire activiteiten. Deze overgangsfase vraagt ook om ‘schuifruimte’ voor sanering en verbouwing van installaties of gebouwen, verplaatsing van bedrijven en aanleg van infrastructuurnetwerken”. PBL benadrukt om locaties aan te wijzen: “Het is belangrijk om locaties die van cruciaal belang zijn voor de circulaire economie aan te wijzen en ervoor te zorgen dat deze beschikbaar zijn én blijven voor circulaire activiteiten. Zo kan worden voorkomen dat onomkeerbare keuzes worden gemaakt die de transitie naar de circulaire economie in de weg kunnen staan”
En dan komt het: de ruimtevraag voor circulaire economie is vaak nog niet gespecificeerd, terwijl concurrerende ruimteclaims van bijvoorbeeld woningbouw, energietransitie en datacenters concreet op tafel liggen. Het Planbureau benadrukt dan ook om strategische locaties te reserveren, in het bijzonder terreinen met een hoge milieucategorie zoals havens en industriegebieden. “Milieuruimte en bereikbaarheid zijn belangrijke locatiefactoren in een circulaire economie”. Goede locaties die er al zijn, zijn veel waard want nieuwe locaties ontwikkelen is gecompliceerd en kost vele jaren. Om te zorgen dat er in 2050 geschikte ruimte is voor circulaire activiteiten – zoals recycling en hergebruik van bouwmaterialen – moeten nu keuzes gemaakt worden. Daarvoor is regie op verschillende bestuursniveaus nodig: nationaal, provinciaal en gemeentelijk.
Duidelijker dan de onderzoekers van Planbureau voor de Leefomgeving kunnen we het niet verwoorden. ORAM maakt zich al langer hard voor ruimte voor economie en bedrijvigheid, onder meer met de eerder dit jaar verschenen Agenda Ruimte voor Werk. We zien dagelijks hoe onze leden te maken hebben met ‘plannenwolken’ voor transformatie van bedrijventerreinen naar woningbouw, niet in de laatste plaats in de haven. In het Noordzeekanaalgebied zijn tegelijkertijd grote ambities met de circulaire economie en ook hier zien we een gebrek aan werkbare voorspellingen over de circulaire ruimtebehoefte. Dit rapport bewijst echter dat we ruimte zullen moeten blijven reserveren, misschien ook als dat betekent dat die pas over een langere tijd benodigd is.