Ruimte voor bedrijven wordt steeds nijpender in Amsterdam

Geplaatst op: 21 december 2023

Het aantal m2 bedrijfsruimte in Amsterdam neemt in rap tempo af, veroorzaakt door de grootschalige transformatie van bedrijventerreinen naar woonwijken. Dit blijkt uit de Monitor Bedrijfsruimte Amsterdam 2023 die de gemeente recent publiceerde. ORAM maakt zich zorgen over deze ontwikkeling en roept de gemeente op tot actie, lees verderop onze reactie.

In het kort:
  • Het percentage bedrijfsruimte in de transformatiegebieden is in een periode van vier jaar afgenomen van 50,6% naar 38,1%.
  • Met de transformatie van bedrijventerreinen naar woningbouw zal dit aandeel de komende jaren nog veel verder dalen.
  • Ook in de metropoolregio zal het aantal meters werkruimte in de komende jaren opraken
  • ORAM maakt zich al jaren zorgen over de consequenties van de afnemende bedrijfsruimte, voor de (praktische) werkgelegenheid en het vestigingsklimaat.
Uitkomsten monitor in het kort:

Het percentage bedrijfsruimte in de transformatiegebieden is in een periode van vier jaar afgenomen van 50,6% naar 38,1%. In de transitie van bedrijventerreinen naar transformatiegebieden (waar bedrijven gemixt gaan worden met woningen) zal dit aandeel de komende jaren nog verder dalen.

Bovenstaande grafieken geven aan hoe prangend de situatie voor bedrijven aan het worden is.

De Monitor Bedrijfsruimte Amsterdam bevat nog meer somber nieuws: het aantal banen voor praktisch opgeleiden neemt hard af in relatie tot werkgelegenheid voor hbo-/wo-opgeleiden. Bovendien daalt het aandeel van de sectoren industrie en groothandel.

In Sloterdijk Poort is weliswaar 19,5 ha gereserveerd voor bedrijven uit transformatiegebieden, maar de uitgifte van ruimte aan deze bedrijven komt niet op gang. De gebondenheid aan de huidige buurt, overgang van huurder naar erfpachter en financiële (on)mogelijkheden zijn hier debet aan.

Ook in de Metropoolregio Amsterdam wordt de ruimte voor bedrijvigheid schaarser, blijkt uit de monitor. “Waar in de afgelopen decennia de meeste deelregio’s nog over voldoende aanbod aan bedrijventerrein binnen de eigen grenzen konden beschikken zal het aanbod in bijna alle deelregio’s de komende jaren opraken. In de meeste deelregio’s is nu nog wat uitgeefbaar aanbod voor de eerstkomende jaren, maar daarna zal er geen nieuw aanbod meer zijn voor groeiende lokale of internationale bedrijven (van lokaal tot internationaal). Anders dan voorheen zijn er ook nauwelijks zachte plannen in de Metropoolregio, die voor nieuw aanbod zouden kunnen zorgen.”

Reactie ORAM – Wanneer gaat de gemeente nou een keer serieuze stappen zetten?

ORAM maakt zich al jaren zorgen over de enorme transformatieopgave naar woningbouw en het tekort dat daarmee ontstaat aan bedrijfsruimte. De in de Monitor Bedrijfsruimte Amsterdam gepubliceerde cijfers liegen er niet om en vragen wat ORAM betreft om actie.

Met zijn “Aanpak herhuisvesting bedrijven uit transformatiegebieden” doet Wethouder Mbarki (EZ) een duit in het zakje met een werkcoöperatie en een transformatiecoach maar het is niet genoeg. De voorgestelde maatregelen kunnen wellicht uitkomst bieden voor enkele ondernemers, maar door de grote schaal van de transformatieplannen zal niet kunnen worden voorkomen dat een situatie zoals in Noord zich op veel plekken zal herhalen (of al aan het herhalen is).

Het echte probleem wordt niet geadresseerd/aangepakt: de beoogde transformatie van de bedrijventerreinen. Gemeente, stel jezelf opnieuw de vraag of het wenselijk is om op deze schaal te transformeren. Er is immers simpelweg weinig tot geen schuifruimte voor bedrijven in de MRA, laat staan binnen de gemeentegrenzen.

Ook waar plannen nog niet concreet tot uitvoering komen, hebben ze al (negatieve) effecten. Denk aan de onzekerheid die is ontstaan bij ondernemers in het transformatiegebied Haven-Stad. De Monitor Bedrijfsruimte Amsterdam stelt het duidelijk: “Doordat bedrijfsruimten gesloopt worden, voordat er nieuwe bedrijfsruimte gerealiseerd wordt, is er een faseringsprobleem voor bestaande ondernemers die graag in het gebied willen blijven.” De oplossing hiervoor ontbreekt. Met de grote plannenwolk ben je in feite deze bedrijfsruimte al aan het ‘slopen’.

We moeten realistischer plannen gaan maken, in regionaal verband. Zoals de monitor onderschrijft is ruimte in de regio allang niet meer vanzelfsprekend. Daarbij zijn de transformatieplannen in Amsterdam groter dan de gemeente zelf kan oplossen. Het gesprek over eventuele herhuisvesting naar de regio moet dan ook het begin van de planvorming zijn. Dit is de bepalende factor of en in welke mate transformatie op een bedrijventerrein kan plaatsvinden. Dus niet aan het eind van het proces. Dan heeft de planvorming al negatieve effecten gehad.

We moeten de werklocaties die we hebben anders gaan waarderen. Het gaat niet alleen om aantal m2 bedrijfsruimte. De werklocaties in de MRA zijn een ecosysteem van complementaire gebieden. Je kan niet zomaar hectares ‘wegplannen voor woningbouw’. Dat heeft effect op het hele ecosysteem. We hebben deze plekken ook hard nodig voor ambities zoals schone stadslogistiek, circulaire economie en energietransitie

De vraag blijft dus wanneer de gemeente gaat inzien dat de eigen cijfers vragen om serieuze stappen.